Met een bakje koffie kun je de dag goed starten, want koffie bevat cafeïne. Een stimulerende stof die van nature in koffiebonen, theebladen, cacaobonen, guaranabessen en colanoten zit. Cafeïne heeft invloed op je centrale zenuwstelsel en heeft een stimulerend effect op je stemming en prestatie. De effecten van 1 à 2 kopjes koffie ervaar je snel, doordat cafeïne snel in je bloed komt (3-4 min). Tussen een halfuur en 2,5 uur ervaar je de effecten. Het gevoel van vermoeidheid verdwijnt en je hebt het gevoel dat je meer energie hebt. Daarnaast verbetert het de alertheid, motivatie en concentratie enigszins. Het cafeïnegehalte van een kop koffie en thee hangt af van de soort, hoe sterk het is gezet en de grootte van de kop en dit is ook van invloed op de effecten.
Een kopje koffie met suiker bevat zo’n 50 kilocalorieën (ongeveer 2 suikerklontjes). Een kopje gefilterde koffie zonder melk en suiker bevat helemaal geen calorieën. Suikerhoudende drankjes kunnen een bijdrage leveren aan het ontstaan van overgewicht, omdat je ongemerkt veel calorieën binnen krijgt. Koffie zou je zonder melk en suiker eigenlijk onbeperkt kunnen drinken, tenzij je erg gevoelig bent voor cafeïne.
Toch bestaan er nog veel onduidelijkheden wat betreft koffie en de gezondheid.
Te veel cafeïne
Cafeïne houdende producten zijn koffie, thee, cola, ijsthee, chocolade en chocolademelk, energiedrankjes, energieshots en drankjes met guarana. In thee komt cafeïne in kleinere hoeveelheden voor dan in koffie en in de meeste blikjes energiedrank zit evenveel cafeïne als in een gemiddeld kopje filterkoffie.
Door de effecten die cafeïne heeft, kan te veel cafeïne nadelige effecten hebben, maar dit is alleen het geval wanneer je zeer ruime hoeveelheden cafeïne binnen hebt gekregen. Deze hoeveelheden verschillen sterk per persoon, omdat niet iedereen even gevoelig is voor de werking van cafeïne. Gemiddeld krijgt een man ongeveer 600 mg cafeïne binnen per dag en een vrouw zo’n 500 mg in Nederland. De meeste volwassenen ondervinden daarvan geen problemen. Mensen die merken dat ze gevoelig zijn voor cafeïne kunnen beter niet meer dan 400 mg cafeïne per dag nemen. Dat komt neer op ongeveer 5 kopjes koffie. Goede vervangers voor mensen die liever minder of geen cafeïne willen nemen zijn cafeïnevrije koffie, kruidenthee en cafeïnevrije cola. Een kopje cafeïnevrije koffie is niet helemaal cafeïnevrij. Het bevat nog 2 tot 4 mg cafeïne.
Teveel cafeïne kan zorgen voor rusteloosheid, hoofdpijn, prikkelbaarheid, beven, duizeligheid, suizende oren, hardkloppingen en angstgevoelens. Het kan er ook voor zorgen dat je moeilijk in slaap valt, wanneer je laat op de avond nog een bakje neemt.
Wie veel koffie drinkt en daar opeens mee stopt, kan last krijgen van ontwenningsverschijnselen. Deze kunnen wel tot een week aanhouden. Je kunt dan last hebben van hoofdpijn, vermoeidheid en trillende handen. Maar we praten hier nog steeds over hele ruime hoeveelheden.
Gefilterde koffie en ongefilterde koffie
Alle koffiebonen bevatten kleine hoeveelheden plantaardige vetten die in beperkte mate het cholesterolgehalte van het bloed verhogen, maar dit hangt wel af van de manier waarop je de koffie bereid. Zo bestaat er gefilterde en ongefilterde koffie. De meeste mensen drinken gefilterde koffie met een standaard koffiezet apparaat, zoals een Senseo apparaat. Koffie in een restaurant/brasserie is ook filterkoffie.
Ongefilterde koffie is koffie zonder filtering zoals Turkse koffie, Espresso en koffie op basis van poeder met kokend water. Het probleem van ongefilterde koffie is dat de oliën niet weg gefilterd worden en deze vetten hebben invloed op je totale cholesterolwaarden. Koffie zelf bevat geen cholesterol. Alleen de cholesterolverhogende stoffen cafestol en kahweol. Deze stoffen kunnen invloed hebben op een verhoging van je bloedcholesterol. De stoffen zorgen ervoor dat cholesterol minder goed verwerkt kan worden door de lever door de misleiding van de galwerking, waardoor er meer cholesterol in het bloed terecht komt.
Bij gefilterde koffie blijven deze cafestol en kahweol achter op het koffiefilter en is er geen cholesterolverhogend effect.
Het effect van de cholesterolverhogende stoffen is erg beperkt en alleen relevant voor mensen die al een verhoogd cholesterolgehalte hebben. Bij langdurige consumptie van ongefilterde koffie wordt de stijging van het cholesterolgehalte kleiner, wat op aanpassing van het lichaam kan duiden. Daarnaast zal, na het stoppen van koffiedrinken het cholesterolgehalte zich weer normaliseren na verloop van de tijd.
Vochtafdrijvende werking?
Cafeïne zorgt ervoor dat vocht het lichaam sneller verlaat, door de nieren gestimuleerd worden. Hierdoor wordt door veel mensen gedacht dat dranken met cafeïne vochtafdrijvend werkt, maar dit is niet zo. Deze dranken, leveren namelijk net zoals andere dranken vocht. Er gaat dus niet meer vocht verloren door het drinken van koffie. In verhouding krijg je meer vocht binnen van de koffie, dan dat je lichaam verlaat.
Risicogroepen
Groepen die beter geen of niet meer dan één drankje met cafeïne per dag moeten nemen zijn:
- Kinderen en jongeren
- Zwangere vrouwen
- Vrouwen die borstvoeding geven
- Vrouwen met blaasinstabiliteit
- Mensen met het prikkelbare darmsyndroom
- Personen met hart- en vaatziekten
- Mensen met epilepsie
- Personen die lijden aan angstgevoelens
Conclusie
In normale hoeveelheden is koffie helemaal niet slecht voor je. Het kan je helpen om de dag goed te starten. Wanneer je er geen suiker en melk aan toevoegt krijg je geen calorieën binnen en toch energie en vocht. Drankjes met cafeïne werken namelijk niet vochtafdrijvend.
Doordat het geen calorieën bevat zou je er onbeperkt van kunnen drinken, maar te veel cafeïne kan nadelige effecten hebben. Het gaat hierbij wel om heel ruime hoeveelheden. Gemiddeld word er in Nederland zo’n 500-600 mg cafeïne genuttigd. Dit komt neer op 6-7 kopjes per dag. De meeste ondervinden hier geen problemen van. Mensen die wel gevoelig zijn kunnen beter niet meer dan 400 mg cafeïne per dag nuttigen (4 kopjes).
Gefilterde koffie kan helemaal geen kwaad, omdat er geen cholesterolverhogende stoffen in zitten. Ongefilterde koffie is minder goed, omdat hier wel de cholesterolverhogende stoffen cafestol en kahweol in zitten. Toch doet ook ongefilterde koffie weinig kwaad. Het effect is zo klein, dat het alleen relevant is voor mensen met een verhoogd cholesterol. Espresso is ook ongefilterde koffie, maar een kopje espresso is naar verhouding van een normaal kopje koffie kleiner. De meeste mensen drinken gefilterde koffie (standaard koffiezet apparaat).
Risicogroepen zijn kinderen en jongeren, zwangere vrouwen, vrouwen die borstvoeding even, vrouwen met blaasinstabiliteit, mensen met het prikkelbare darmsyndroom, personen met hart- en vaatziekten, mensen met epilepsie en personen die lijden aan angstgevoelens. Zij kunnen beter niet meer dan één kopje koffie per dag drinken vanwege de cafeïne.
Een aantal kopjes koffie per dag is niet slecht voor de gezondheid, maar kies bij voorkeur gefilterde koffie zonder suiker!
